Καστοριά

Η πόλη είναι χτισμένη στην όχθη και στην χερσόνησο που εισχωρεί στην γραφική λίμνη της Καστοριάς σε υψόμετρο 600 μέτρων. Η Καστοριά είναι γνωστή για την επεξεργασία και το εμπόριο της γούνας που έφερε οικονομική άνθηση στην περιοχή. Δείγματα της άνθησης αυτής είναι τα αρχοντικά της σπίτια με αξιόλογη αρχιτεκτονική. Τα σπίτια της πάνω στις πλαγιές αγναντεύουν την λίμνη γύρω από την οποία υπάρχουν εστιατόρια, καφέ, πλατείες και πάρκα.

Η λίμνη της Καστοριάς ή Ορεστίδα που περικλείεται από βουνά και σχηματίζει φυσική λεκάνη είναι ένας υγρότοπος με πολλά σπάνια υδρόβια και αρπακτικά πουλιά.
Ο ορεινός όγκος του Γράμμου έχει παρθένα δάση από οξιές, πλατανιές, έλατα, πεύκα, καστανιές και φιλοξενεί άγρια ζώα και πτηνά. Εκεί βρίσκονται οι πηγές των ποταμών Αλιάκμονα και Σαρανταπόρου και το διατηρητέο μνημείο της φύσης το δάσος της Μπαρούγκας.

Το Βίτσι έχει πυκνά δάση οξιάς και αποτελεί ιδανικό βιότοπο και καταφύγιο πολλών υπό εξαφάνιση ζώων όπως η καφέ αρκούδα, ζαρκάδια, λύκοι και αγριογούρουνα. Το Βίτσι με τους παραδοσιακούς οικισμούς, τα δάση με τις λιμνούλες και τις μαγευτικές διαδρομές προσφέρεται για περιηγήσεις.

• ο λιμναίος προϊστορικός οικισμός του Δισπηλιού που βρίσκεται στην νότια όχθη της λίμνης. Τα ευρήματα των ανασκαφών μας δείχνουν ότι ο προϊστορικός άνθρωπος είχε την τεχνογνωσία και εργαλεία για να ψαρεύει, να κυνηγά και να καλλιεργεί την γη. Στο σημείο των ανασκαφών διαμορφώνεται αρχαιολογικό πάρκο και στο οικομουσείο διαμορφώνεται αναπαράσταση του προϊστορικού οικισμού.
• το Απολιθωμένο δάσος Νόστιμου ηλικίας 20.000.000 ετών με τροπικά φυτά και φοίνικες που είναι οι μοναδικοί που έχουν βρεθεί στην ηπειρωτική Ελλάδα και έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την μελέτη της εξέλιξης των φυτών.
• Ευρήματα της αρχαίας Διοικλητιανούπολης στο Άργος Ορεστικό.
• Οι 60 βυζαντινές Εκκλησίες της πόλης της Καστοριάς που χρονολογούνται από τον 9ο ως τον 19ο αιώνα. Πιο γνωστή είναι η Παναγία Κουμπελίδικη, που χτίστηκε τις πρώτες δεκαετίες του 11ου αιώνα.
• ο Ναός Αγίου Γεωργίου Ομορφοκκλησιάς του 13ου αιώνα με θαυμάσιες αγιογραφίες.
• τα πανέμορφα πέτρινα γεφύρια σε διάφορα σημεία του νομού.
• το Βυζαντινό Μουσείο που περιλαμβάνει εικόνες, γλυπτά, ψηφιδωτά, ξυλόγλυπτα κ.α. από τον 12ο μέχρι τον 17ο αιώνα.
  Πληροφορίες: 24670 – 26781
• Το Λαογραφικό Μουσείο που φιλοξενείται στο αρχοντικό του Νεράντζη Αϊβάζη. Ανάμεσα σε άλλα αντικείμενα της καθημερινής ζωής και των εορτών υπάρχει και αναπαράσταση εργαστηρίου γουνοποιίας.
  Πληροφορίες: 24670 – 28603

Η ιστορία της χάνεται στα βάθη των αιώνων όπως μαρτυρούν τα προϊστορικά και αρχαιολογικά ευρήματα. Η ευρύτερη περιοχή ταυτίζεται με την αρχαία Ορεστίδα όπου κατοικούσαν οι Ορέστες Μακεδόνες, όπως τους αναφέρει ο Ηρόδοτος. Ο Ρωμαίος ιστορικός Τίτος Λίβιος αναφέρει την πόλη της Ορεστίδας με το όνομα Κηλητρόν. Οι Ρωμαίοι το 197 π.Χ. καταλαμβάνουν την περιοχή και αργότερα ο Διοκλητιανός ονομάζει την πόλη Διοκλητιανούπολη. Η πόλη δέχτηκε πολλές επιδρομές βαρβάρων και ερημώθηκε. Ο Ιουστινιανός στα ερείπια της χτίζει και οχυρώνει την πόλη που υπάρχει ως σήμερα. Το όνομα Καστοριά που αναφέρεται από τα μεταβυζαντινά χρόνια το πήρε από του πολλούς κάστορες που υπήρχαν τότε στην λίμνη της. Μέχρι την εποχή της Τουρκοκρατίας γνώρισε την κατοχή από Βουλγάρους, Σέρβους, Νορμανδούς κ.α. Ενεργό συμμετοχή είχε κατά τη διάρκεια της επανάστασης του 1821 και στον Μακεδονικό αγώνα.