Τήνος

Η Τήνος, το ιερό νησί της Παναγίας, δέχεται κάθε Αύγουστο χιλιάδες προσκυνητές που έρχονται να προσευχηθούν ή να τηρήσουν το τάμα τους. Οι θρησκευτικές ακολουθίες εναλλάσσονται με την εμποροπανήγυρη στα γύρω δρομάκια.
Πρωτεύουσα και λιμάνι, η Τήνος, συγκεντρώνει το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού. Η εκκλησία της Παναγίας χτισμένη από παριανό και τηνιακό μάρμαρο, δεσπόζει σ’ ολόκληρη τη πόλη, εκεί ακριβώς που βρέθηκε η θαυματουργή εικόνα. Δίπλα στην εκκλησία της Παναγίας βρίσκεται η Πινακοθήκη Τηνίων Καλλιτεχνών και Νεοελλήνων Ζωγράφων. Επίσης κοντά στο ναό βρίσκεται και το Αρχαιολογικό Μουσείο Τήνου. Στεγάζει τα ευρήματα από το ναό του Ποσειδώνα και της Αμφιτρίτης καθώς και τα ευρήματα από τους γεωμετρικούς τάφους της «Έξω Μερίας».
‘Ενα άλλο σημαντικό μοναστήρι ανάμεσα στα πολλά του νησιού είναι αυτό στο Κεχροβούνι, της Παναγίας των Αγγέλων που μοιάζει σαν μεσαιωνικό χωριό.
Τα περίπου 45 γραφικά χωριά της Τήνου, διατηρούν την παραδοσιακή τους ατμόσφαιρα αποτελώντας μοναδικά δείγματα λαϊκής αρχιτεκτονικής. Ανάμεσά τους ξεχωρίζουν τα κεφαλοχώρια Στενή και Πύργος με το σπίτι του Χαλεπά και τα εργαστήρια μαρμαρογλυπτικής.
Ιδιαίτερης αρχιτεκτονικής είναι επίσης οι περιστεριώνες του 17ου και 18ου αιώνα στην περιοχή Ταραμπάδου.
Ο ΄Αγιος Φωκάς, τα Κιόνια, το Πόρτο, ο όρμος του Πάνορμου ο Άγιος Σώστης και η Παχιά Άμμος είναι οι παραλίες της Τήνου που προσφέρονται για κολύμπι. Το σεληνιακό τοπίο «Βόλαξ» με τους ιδιόρρυθμους ογκόλιθους θεωρείται μοναδικό φαινόμενο σ’ όλο τον κόσμο.

• ο ναός της Παναγίας της Τήνου που φιλοξενεί την περίφημη εικόνα της Μεγαλόχαρης που βρέθηκε τον Ιανουάριο του 1823 ύστερα από όραμα της Αγίας Πελαγίας. Η θαυματουργή εικόνα θεωρείται ότι είναι έργο του Ευαγγελιστή Λουκά. Ο ναός ιδρύθηκε το 1823 στη θέση παλαιότερης εκκλησίας του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου. Στην ίδια θέση υπήρχε στους αρχαίους χρόνους ιερό του Διόνυσου και θέατρο.
• ο ναός των Ταξιαρχών με θαυμάσιο ξυλόγλυπτο τέμπλο του 18ου αιώνα.
• η μονή της Κυράς των Αγγέλων (Κοίμησης της Θεοτόκου) Κεχροβουνίου που ιδρύθηκε τον 11ο ή 12ο αιώνα και στην οποία μόνασε η Αγία Πελαγία.
• η μονή της Αγία Τριάδας στην περιοχή Γύρλα του 18ου αιώνα.
• η Εκκλησία της Παναγίας της Βουρνιώτισσας με τη θαυματουργή εικόνα που βρέθηκε το 1670.
• η μονή της Παναγίας Καταπολιανής του 1786, η εκκλησία της Αγ. Ελεούσας, η κυρά Ξένη και άλλες.
• στην Τήνο επίσης υπάρχουν πολλές καθολικές εκκλησίες με μητροπολιτική την Παναγία Ροδαρίου στο χωριό Ξυνάρα.
  Σημαντικές καθολικές εκκλησίες είναι η Παναγία του Βρυσιού, η μονή καρδιάς του Ιησού και η μονή των Ουρσουλινών του 1862.

Μουσεία

• το Αρχαιολογικό Μουσείο Τήνου. Στεγάζει τα ευρήματα από το ναό του Ποσειδώνα και της Αμφιτρίτης καθώς και τα ευρήματα από τους γεωμετρικούς τάφους της «Έξω Μεριάς»
• το ίδρυμα Τηνιακού Πολιτισμού
• το μαυσωλείο των θυμάτων από τη βύθιση του καταδρομικού Έλλη το 1940, που βρίσκεται δίπλα στην είσοδο του Ναού της Παναγίας
• το Μουσείο Τηνίων Καλλιτεχνών
• η Πινακοθήκη με έργα νεοελλήνων και ξένων ζωγράφων
• το σπίτι του Χαλεπά στον Πύργο που φιλοξενεί και έργα του καλλιτέχνη.

Άλλα

• το ιερό του Ποσειδώνα και της Αμφιτρίτης του 3ου π.Χ. αιώνα
• Το σεληνιακό τοπίο «Βόλαξ» με τους ιδιόρρυθμους ογκόλιθους θεωρείται μοναδικό φαινόμενο σ’ όλο τον κόσμο.

Η Τήνος είναι γνωστή από τη νεολιθική εποχή και πρέπει, χρονολογικά, να την ταυτίσουμε με τα γενέθλια της Πέτρας.
Η σημερινή ηπειρωτική Ελλάδα, πριν από εκατομμύρια χρόνια, ήταν ενωμένη με τη Μικρά Ασία και δεν υπήρχε Αιγαίο Πέλαγος αλλά μόνο στεριά, η καταποντισθείσα Αιγηίς. Τα κατάλοιπα νησιά, που σώζονται μέχρι σήμερα, είναι απομεινάρια βουνοκορφών, που ορθώνονται, ταλαιπωρημένα από τη διάβρωση των αιώνων, στη μέση της θάλασσας.
Βασιζόμενοι σε μία επίμονη παράδοση των αρχαίων το νησί πήρε την ονομασία του αυτή από το όνομα του πρώτου οικιστή που λεγότανε Τήνος, αρχηγός μίας ομάδας Ιώνων που είχαν φθάσει από τη Μικρά Ασία. Μια άλλη παράδοση και αυτή αρχαία λέγει πως η Τήνος ονομάζoνταν Υδρούσα για τα άφθονα νερά της και Οφιούσα ή Φιδούσα για τα πολλά της φίδια.
Το όνομα Τήνος μάλλον πρέπει να προέρχεται από την φοινικοσουμερική λέξη Tannoth που σημαίνει ερπετό.
Οι πληροφορίες για την ιστορία της στα προϊστορικά χρόνια είναι λιγοστές. Όπως έδειξαν οι ανασκαφές κατοικούνταν την Εποχή του Χαλκού και σε όλη την περίοδο του Κυκλαδίτικου πολιτισμού. Σε όλη τη διάρκεια της αρχαιότητας, όπως και σήμερα, ήταν φημισμένη για το μάρμαρο της και στο νησί υπήρχε παράδοση λιθογλυπτικής.
Στο 8o και 7o π.Χ. αιώνα βρισκόταν υπό την κυριαρχία της Ερέτριας. Στην διάρκεια των Περσικών πολέμων καταλήφθηκε από τους Πέρσες, απελευθερώθηκε με τη μάχη του Μαραθώνα και πήρε μέρος στη ναυμαχία της Σαλαμίνας. Παρέμεινε φόρου υποτελής στην Αθηναϊκή ηγεμονία. Υποτάχτηκε στους Μακεδόνες. Στη διάρκεια του 3ου αιώνα π.Χ. γνώριζε μια ξεχωριστή ακμή ενώ τον 2ο αιώνα π.Χ. αποτελούσε ναυτικό σταθμό των Ροδίων. Καταλήφθηκε από τους Ρωμαίους και το 88 π.Χ. και λεηλατήθηκε από τον Μιθριδάτη.
Στη διάρκεια της Βυζαντινής περιόδου-από τον 6ο αιώνα αποτελούσε μέρος της επαρχίας των Νήσων – περιέπεσε στην αφάνεια. Με την κατάληψη της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους, η Τήνος, όπως και οι υπόλοιπες Κυκλάδες, πέρασε στους Βενετούς (1207), που έχτισαν το φρούριό τους πάνω σε απόμακρο βράχο της νότιας ακτής. Το 1538 λεηλατήθηκε από τον Μπαρμπαρόσα και το 1715 το νησί κατάλαβαν οι Τούρκοι. Από το 1770 ως το 1774 βρισκόταν υπό τους Ορλόφ. Στη διάρκεια της Επανάστασης του 1822, στο νησί βρήκαν καταφύγιο πολλοί Έλληνες από τα Ψαρά και τη Χίο.
Στα 1823 βρέθηκε η εικόνα της Παναγίας. Στο λιμάνι του νησιού τορπιλίστηκε από τους Ιταλούς το 1940 το πολεμικό πλοίο Έλλη.